Wet DBA in 2025: wat er verandert en wat jij moet doen

De tijd van voorbereiden is voorbij. 2025 is het laatste jaar waarin je zonder boetes kunt bijsturen. Daarna kun je serieus in de problemen komen. In deze blog zetten we op een rij wat er precies verandert, hoe je schijnzelfstandigheid voorkomt en hoe je je afdeling toekomstbestendig maakt

Wat is de Wet DBA ook alweer?

De Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA) is bedoeld om schijnzelfstandigheid tegen te gaan. In de praktijk betekent dit dat opdrachtgevers en opdrachtnemers verantwoordelijk zijn voor een correcte arbeidsrelatie. Als iemand eigenlijk werkt als werknemer, maar wordt ingehuurd als zelfstandige, dan is sprake van schijnzelfstandigheid. En dat mag niet.

Sinds 2016 was handhaving grotendeels opgeschort. De Belastingdienst gaf in die tijd enkel ‘aanwijzingen’ bij twijfelgevallen, maar legde geen correcties of boetes op. Dat is per 2025 veranderd.

Wat is er veranderd sinds 1 januari 2025?

Voor 1 januari 2025 werd wel gehandhaafd op schijnzelfstandigheid, maar hierbij was enige coulance aanwezig. Zo werd er gekeken of er sprake was van ‘kwaadwillendheid’. Was hiervan geen sprake, dan kreeg je slechts een aanwijzing hoe dit op te lossen. Als hiervan wel sprake was, dan kreeg je een correctieverplichting en naheffingsaanslagen, met kans op een boete.

Deze manier van handhaving geldt dus niet meer, dit zijn de belangrijkste wijzigingen op een rij:

• Er wordt weer gehandhaafd. De Belastingdienst kan bij vaststelling van schijnzelfstandigheid direct correcties en naheffingen opleggen. Kwaadwillendheid is geen factor meer en aanwijzingen worden niet meer gegeven.
• In 2025 géén boetes, in 2026 wél. Dit jaar geldt nog als overgangsjaar. Vanaf 2026 kan de Belastingdienst ook daadwerkelijk boetes uitdelen.
• Naheffingen met terugwerkende kracht. Dit kan vanaf 1 januari 2025, tenzij er sprake is van kwaadwillendheid of het negeren van eerdere aanwijzingen. In dat geval kan er tot 5 jaar terug worden gecorrigeerd.

De tijd van vrijblijvendheid is dus echt voorbij. De bewijslast ligt bij jou als opdrachtgever.

Wat betekent dit voor jou als opdrachtgever?

De inzet van zelfstandigen is niet verboden, maar het moet wel goed geregeld zijn. Het risico zit vooral in het grijze gebied: wanneer een zelfstandige feitelijk werkt als werknemer, bijvoorbeeld met vaste werktijden, beperkte autonomie of een duidelijke hiërarchische relatie.

De gevolgen van een verkeerde inschatting zijn fors. Niet alleen financieel, maar ook operationeel. Want als zelfstandigen vertrekken of niet meer voor jou willen werken uit angst voor fiscale risico’s, verlies je kennis, capaciteit en flexibiliteit.

Daar komt nog bij dat personeelstekorten bij de overheid al een behoorlijk probleem zijn. Wanneer je ook je externe tijdelijke krachten verliest, wordt de werkdruk nog hoger en verlies je meer belangrijke kennis.

Hoe voorkom je schijnzelfstandigheid?

Voorkomen begint bij bewustzijn. Dit zijn een aantal aandachtspunten:

• Zorg voor duidelijke afspraken. Leg werkzaamheden vast in een overeenkomst die past bij de aard van de samenwerking.
• Beperk instructiebevoegdheid. Een zelfstandige bepaalt zelf hoe en wanneer hij werkt. Zodra jij de werkdag indeelt of bepaalt hoe iets gedaan moet worden, raak je het zelfstandige karakter kwijt.
• Gebruik modelovereenkomsten. De Belastingdienst biedt goedgekeurde modelovereenkomsten, maar let op: het gaat niet alleen om papier, maar ook om de praktijk.
• Check regelmatig of de samenwerking nog klopt. Situaties veranderen. Wat begon als een zelfstandige opdracht, kan na verloop van tijd lijken op een dienstverband.

Wat als je zzp’ers vertrekken?

Striktere handhaving betekent ook dat sommige zelfstandigen afhaken. Ze willen het risico niet lopen en zoeken zekerheid elders. Dat kan knellen, zeker in sectoren waar kennis schaars is.

Daarom is het nú het moment om vooruit te kijken. Door op tijd trainees aan te trekken, bouw je niet alleen aan je toekomstige capaciteit, maar kun je ook nog profiteren van de kennis die de huidige zzp’ers in huis hebben. Zolang zij er nog zijn, kunnen ze nieuwe krachten inwerken en waardevolle ervaring overdragen. Wacht je te lang, dan is die kennis misschien vertrokken, samen met je flexibiliteit.

Een alternatief dat steeds vaker wordt ingezet: trainees. Jonge professionals met actuele kennis, de drive om te leren en de bereidheid om zich te binden aan een opdrachtgever. Zo behoud je capaciteit én bouw je tegelijk aan duurzame kennis in je organisatie.

Gebruik 2025 als overgangsjaar

In 2025 krijg je nog even de tijd om je processen op orde te brengen. Maak daar gebruik van. Nu kun je nog ingrijpen zonder boetes. Neem die ruimte en zet je contracten, afspraken en werkwijzen opnieuw scherp neer.

Wil je flexibel blijven, zonder gedoe achteraf? Denk dan ook breder dan alleen zzp’ers. Met de inzet van trainees creëer je een nieuwe instroom van talent, klaar om mee te groeien met jouw organisatie. Grijp in met je blik op de lange termijn en stap af van de kortetermijnoplossingen, hiermee doe je een serieuze investering om in de toekomst ook personeelsproblemen voor te blijven.

Benieuwd naar wat wij hierin kunnen betekenen? Plan een vrijblijvend gesprek in en wie weet loopt er binnenkort een ambitieus jong talent rond bij jou!